Hierbij wil ik, namens het hongerende Afrika, alle gulle instanties en mensen achter de Giro 555-actie voor hongersnood in Afrika bedanken. Heel erg bedankt, maar hoe lang en hoe vaak nog? Heeft God Afrika en de Afrikanen naar de aarde gestuurd met de heilige missie gevoed te worden door andere volkeren en continenten en eeuwig ‘dank je wel’ te blijven zeggen? Is hongersnood een kwestie van geld alleen?

Op het moment dat ik deze woorden tik, staat de teller op Giro 555 boven de 24 miljoen euro. Hij tikt door. Een schijntje in vergelijking met de
15 miljard dollar privévermogen van de Congolese president Joseph Kabila volgens Forbes. Zijn collega van Angola, José Eduardo dos Santos, is goed voor een kleine 20 miljard dollar. Dochter Isabella Dos Santos, met haar circa 4 miljard, wordt tot de rijkste vrouwen van Afrika gerekend.

Teodorin Obiang, zoon van de president van Equatoriaal Guinea, vraagt zich altijd af welke auto bij welke afspraak past, Rolls-Royce, Bentley, Ferrari, Bugatti, Maserati of Lamborghini? Voor de renovatie en kleine aanpassingen aan zijn pied-à-terre aan de Rue Foch in Parijs, waaronder een sportzaal, een discotheek en een bioscoop, betaalde hij 12 miljoen euro. In 2009 telde hij in Parijs een kleine 18,3 miljoen euro neer voor 109 kunstwerken uit de exclusieve collectie van Yves Saint Laurent-Pierre Bergé, terwijl in zijn land 87 procent van debevolking analfabeet is en veel mensen onder de armoedegrens van 1 dollar per dag leven.

Voedsel

Is geld echt het probleem? Nee. Hoeveel storten deze Afrikaanse dames en heren straks op Giro 555? Waarom maken ze zich niet druk? Is de Afrikaanse hongersnood een exclusief Europees probleem? Neem me niet kwalijk dat ik deze afwijkende vragen stel, de honger blijft toch een reëel probleem in delen van Afrika.

Toen Peter Piot, ooit directeur van UNAIDS, terugkwam uit Afrika vertelde hij dat hij in Malawi vrouwen had ontmoet die besmet waren met het hiv-virus. Toen hij hen vroeg naar hun prioriteit antwoordden zij dat ze geen medicijnen hoefden, geen behandeling van hun ziekte, geen beëindiging van hun uitsluiting, maar voedsel. Voedsel blijft dus belangrijk.

Ondervoeding is een verschrikkelijke ziekte die het immuunsysteem verwoest. Jean Ziegler, ooit woordvoerder van het recht op voedsel bij de VN, stelde vast dat de honger een massavernietigingswapen is. Wat doen we om dat massavernietigingswapen uit Afrika te halen?

Vlees en bier

De hongersnood in Afrika is een symptoom van chronische gewapende conflicten, corruptie, politieke strijd en klimaatverandering. Deze fundamentele oorzaken kun je niet met een Giro 555-actie uit Nederland of Europa bestrijden.

In 2011 was ik even in Addis Abeba, Ethiopië. De bevolking stond klaar om het regime ten val te brengen in navolging van de Arabische Lente die in Tunesië begon. Toen het regime de druk voelde aankomen, werd opdracht gegeven vlees en bier onmiddellijk 50 procent goedkoper te maken. De bevolking zag af van de revolutie en ging aan het bier en het vlees. Ik ook. Samen met mijn taxichauffeur. We gingen naar de Saint George, een brouwerij in Addis Abeba. We dronken en aten. Het werd druk bezocht. Gezinnen en geliefden kwamen opdagen. Het was feest.

Op dit moment dreigt er in mijn geboortestad Lubumbashi, in het zuiden van Congo, een voedseltekort dat tot hongersnood kan leiden. Maïsmeel is daar het basisvoedsel. Een zak van 25 kilo kost op het moment 40 dollar. Het meel wordt geïmporteerd. Moise Katumbi, de oppositieleider in Congo, sloot een deal met Zuid-Afrika om de stad te bevoorraden met honderdduizend ton maïsmeel. Dat zou geen 40 dollar, maar slechts 8 dollar kosten. De politieke tegenstanders van Katumbi kondigden een verbod af op zijn maïsmeel. Katumbi is namelijk ex-gouverneur van die provincie en heeft de ambitie bij de volgende verkiezingen een gooi te doen naar het presidentschap van zijn land.

Honger als wapen

Toen ik verkiezingswaarnemer was in Congo, in 2006 en 2011, werd de honger ook als wapen gebruikt. Na elke verkiezingsfraude was het motto van het regime: ‘De mensen hebben honger. Ze zullen maximaal twee weken protesteren maar niet langer, want dan moeten zij weer op de markt gaan staan om aan eten te komen.’ Alle westerse ambassades in de hoofdstad Kinshasa zijn op de hoogte van deze tactieken.

Ik vind de Giro 555-actie prima, maar zolang deze politieke conflicten en tactieken voortduren, zijn dit soort acties, hoe goed bedoeld ook, dweilen met de kraan open. Ik pleit er daarom voor dat ook Afrikaanse landen zelf meedoen aan deze acties. Ook vind ik dat het tijd wordt het hele pakket van oorzaken aan te pakken. Zorg ervoor dat in deze landen de juiste mensen aan de top komen die de corruptie effectief gaan bestrijden en werkelijk geven om de bevolking. Zorg ervoor dat rebellen bestreden worden. Zorg ervoor dat oorlogen stoppen. En zorg ervoor dat de honger niet wordt gebruikt om verkiezingsfraude te verdoezelen.

Alleen dan kun je spreken van een geslaagde actie. Gebeurt dit niet dan kunnen we beter direct stoppen met de Giro 555-actie.